Hollanda oturum izni alabilmenin en kolay ve acısız yollarından biri burada iş bulmak. Tabii ki her sektörün beklentileri farklı. Bu yüzden konuya sektörel bazda değinmeye karar verik. İlk konumuz “Hollanda’da Nasıl Yazılımcı Olarak İş Bulunur?” Bu konuyla alakalı çok uzağa gitmemize gerek kalmadı ve Onur’la bir röportaj yaptık.
Şuraya da çok detaylı ve faydalı olduğunu düşündüğümüz Hollanda’da Nasıl İş Bulunur yazımızı bırakıyoruz ve hatta aşağıdaki videomuzu izlemenizi şiddetle tavsiye ederiz.
Biz kendimiz de bazı sorular belirlemiştik. Sizlere sorduğumuz soruları da harmanlayınca ortaya aşağıdaki gibi bir röportaj çıktı. Yazınında devamında Hollanda’da yazılımcı olmak, Hollanda’da yazılımcı olmak için nasıl bir tecrübe gerekir, Hollanda’da yazılımcı olmak için nereden başlamak gerekir, Hollanda’da yazılımcı iş olanakları neler, maaşlar nasıl, Türkiye ile kıyaslayınca farklılıklar neler gibi merak edilen birçok konuya değindik. Keyifli okumalar.
Okumak istemeyenler için Youtube videosu da aşağıda:
Onur kimdir?
İTÜ Elektronik Mühendisliği mezunuyum. 7 yıl Türkiye’de çok farklı sektörlerde yazılımcı olarak çalıştım. Finansal teknolojiler, banka, GSM operatörü, kendi şirketim gibi. Çok geniş bir yelpazede farklı alanları görme şansım oldu. 7 yılın sonunda Zeynep iş buldu ve o şekilde Hollanda’ya geldik. Şu an burada bir e-ticaret şirketinde uygulama geliştiriciliği yapıyorum.
Hollanda’da yazılımcı olmak için nasıl bir tecrübe gerekli?
Bu aslında sadece yazılımcı için değil, hemen her sektör için geçerli. Hollanda’da iş bulabilmek için en azından 3 yıllık bir tecrübe lazım. Çünkü bir şirketin size sponsor olabilmesi için, sizin adınıza Göçmen Ofisi’ne başvuru yapması gerekiyor. Başvuruda da sizin Hollanda için değerli bir eleman olduğunuzu kanıtlaması gerekiyor. Tecrübesi olmayan biri için bunu kanıtlamak oldukça çok zor.
Yeni mezun birinin Hollanda’da iş bulması daha mı zor?
Yeni mezun birinin yüksek lisans ile Hollanda’ya gelmeyi denemesi daha kolay olur. Ya da çok daha düşük maaşla çalışmayı kabul etmesi gerekiyor. Ama bunun sonucu olarak da %30 vergi avantajından faydalanamaz.
Kodlamayı kendi kendine öğrenen biri Hollanda’da iş bulabilir mi? Mezun olunan okulun, bölümün önemi var mı?
Bir inşaat mühendisi de yazılıma merak salıp, o alanda ilerleyebilir. Aslında bilgi teknolojileri demek daha doğru olur. Bizim şirkette Data Science tarafında çalışan bazı arkadaşlar, hiç alakası olmayan bölümlerden mezun. İşletmeci var mesela içlerinde bir tane. Kendi kendinize öğrenmenizin de bir önemi yok. Sertifikasyona çok önem verilmiyor. Daha çok yaptığınız için kalitesine bakılıyor.
Lise mezunu biri Hollanda’da iş bulabilir mi?
Bu sektörde lisans diplomasının aslında yaptığınız işle çok bir ilgisi yok. Daha önce de dediğim gibi farklı bir alandan mezun olmuş olabilirsiniz. Yine de lise mezunu olmak, oturum izni konusunda sıkıntı çıkarabilir. En azından üniversite mezunu olmak bu anlamda avantaj sağlayabilir. Yine de araştırmak lazım.
Hangi dilleri bilmek avantaj sağlar?
Açıkçası dil değil teoriyi öğrenmek daha mantıklı. Data structures ve algoritma kısımlarını bilmenin çok büyük önemi var. Çünkü dil çok değişken. Bugün Swift kullanıyor olabilirsiniz. Yarın başka bir dil kullanmanız ve ona adapte olmanız gerekebilir. Teoriyi bilen biri çok hızlı bir şekilde yeni bir dil öğrenebilir.
Hollandaca bilmek gerekli mi?
Hollanda’da birçok sektör için, doğrudan halkla iletişimin gerektiği sektörler haricinde, bence İngilizce yeterli. 4 yıldır Hollanda’dayım, tek kelime Hollandaca bilmiyorum:))
İş bulma sürecin nasıl oldu? Ne kadar sürdü?
Benim şöyle bir avantajım vardı. Ben iş ararken biz zaten Hollanda’ya gelmiştik (Teşekkürler Zeynep!). Bizim yaşadığımız bölgede çok fazla şirket yok, ama çok fazla kalifiye eleman da yok. Çalışabileceğim 3 tane şirket vardı. Gelir gelmez üçüne de başvurdum ve hepsinden teklif aldım. İçlerinden birini seçtim (Ben seçilmem, seçerim hahaha)
Hollanda yazılımcılar için doğru ülke mi?
Türkiye’de iş çok daha heyecanlı bence. Çok da planlı olmadığını gördüğüm zamanlar oldu. Bu işe biraz heyecan katıyor. Aslında ben o şekilde çalışmayı daha çok seviyorum. Hollanda ise çok planlı. Haftanın 3 günü kod yazıp, 2 gününü planlamaya ayırmak gerekiyor. Planlı ve programlı çalışmayı seven biriyseniz Hollanda iyi bir tercih diyebilirim.
Farklı bir alan mezunu biri yazılıma nasıl başlayabilir?
Bu sorunun cevabı aslında kişinin ne şekilde öğrenebildiğine bağlı. Kendi kendine öğrenmeyi başarabilenler için online olarak çok fazla kaynak var. Belli bir platform seçip, onun üzerinden ilerlemek çok daha iyi olabilir. Udemy ve Coursera’da çok fazla eğitim var. Onlarla başlanabilir. Kendiniz öğrenmekte zorlanıyorsanız, Bilge Adam gibi bir eğitim kurumunda eğitime gitmek mantıklı olabilir.
Çok akıcı olmayan bir İngilizce ile iş bulunabilir mi?
Derdini anlatabilecek kadar İngilizce bilmek lazım. Bu da orta seviye bir İngilizce. Ama bu seviyenin altında maalesef çok zor.
Oyun sektörüne girmek kolay mı?
Hollanda’da oyun sektörü ne kadar gelişkin açıkçası çok bilmiyorum. İş başvuru sürecinde de hiç oyun şirketine denk gelmedim.
Veri bilimi ile ilgilenenler için iş imkanları nasıl?
Bizim şirkette bile açık pozisyonlar var. ODTÜ’den gelen arkadaş var mesela ekipte. Hollanda’nın genelinde de arayış var.
En çok hangi alanlarda eleman arayışı var?
IT sektöründe 10 pozisyondan 7’si şu an boş diyebilirim. Yani herkese göre bir iş var.
İş aramaya nasıl başlamak gerekiyor?
Öncelikle konuyla alakalı yazımızı okuyarak ya da videomuzu izleyerek başlayabilirsiniz.
IT sektöründe sanki sürekli kendini geliştirmen lazım. Yatış biraz zor gibi. Şirketine göre olabilir. Şaka bir yana bir platformu öğrendim bununla devam ederim biraz zor. Çünkü platform da kendi içinde sürekli gelişiyor ve değişiyor. Bu yüzden sürekli takip etmek gerekiyor.
İş başvurularında yetkinliğini nasıl ölçtüler?
Genelde karşıma iki tane soru geldi. Bunlar için bir algoritma oluşturmam istendi. Kompleks yapılar verilip, bunların içinde belirli işlemler yapmamı istediler. Temel beklenti, çok kompleks işlemlere başvurmadan soruları çözebiliyor olmak.
Bazı şirketlerde bir talep listesi yollanıyor ve bununla alakalı bir kod yazmanızı istiyorlar. Genelde 4-8 saat kadar vakit alıyor bu kodu yazmak. Sonrasında kodu inceliyorlar ve mülakatı yapan kişiyle kodun üzerinden geçiyorsunuz beraber. Kodun belli kısımlarını neden böyle yazdığınızı anlatmanız gerekiyor.
O açıklama kısmının bile aslında önemi var değil mi?
Tabii. Yanlış yapılmış bile olsa ne şekilde düşündüğünüzü anlatabilmek, farklı çözümleri de düşündüğünüzü belirtmek gerekiyor. Mutlaka karşı tarafın fikrine önem verdiğinizi de göstermek lazım. Mülakatı yapan kişi farklı bir önermeyle gelebilir. Yanlış bile olsa, o yöntemi de dikkate aldığınızı belirtip biraz stratejik olmak faydalı olabilir.
Hollanda’da yazılımcı maaşları nasıl?
Tabii ki Amerika’da maaşlar daha yüksek. Yazılım denince ilk olarak akla Silikon Vadisi geliyor. Ama yaşam maliyetleri de yüksek. Avrupa standartları düşünülünce, maaşlar Hollanda’da iyi. Mesela Almanya’dan daha yüksek. Vergi avantajı var.
Pandemi sektörü olumsuz etkiledi mi? Etkilediyse düzelme başladı mı?
Her sektörü olduğu gibi bu sektörü de olumsuz etkiledi. Türkiye’den en çok eleman alımı yapan büyük şirketlerden Booking.com bildiğim kadarıyla %25 küçülmeye gitti. Yavaş yavaş toparlanma başladı derken 2. dalga başladı. Bundan sonrası nasıl olur ben de bilmiyorum.
AB vatandaşı olmanın iş bulmada bir avantajı var mı?
Sponsorluk gerekmediği için bir avantaj olur tabii ki, eğer diğer kriterlerde sıkıntı yoksa.
PSPO ve PSM sertifikaları işe yarıyor mu?
Bizim şirkette sertifika sahibi olan arkadaşlar var. Scrum Master’ımız bunlardan biri mesela. Ama sertifikası olmadan, bu pozisyona geçen arkadaşlarımız da var. Maaşları arasında bir fark var mı emin değilim. Sertifikası olan şirket içinde eğitimleri veriyor. Yani ünvan anlamında bir faydası olabilir diye düşünüyorum.
Junior pozisyon şartları neler?
Glassdoor‘a bakmak lazım. Şirketten şirkete değişiyor. Glassdoor özellikle büyük şirketler için çok iyi bir kaynak. Farklı pozisyonlar ve tecrübeler için aşağı yukarı ne kadar maaş alabilirim sorusuna cevap bulabileceğiniz bir yer.
IT ve diğer mühendisliklerin maaşlarını kıyasladığında durum nasıl?
Çok büyük bir fark yok. Zaten CEO seviyesine çıkmadığınız sürece maaşlar üç aşağı beş yukarı benzer. Hollanda’da beyaz yaka maaşları genel olarak böyle.
Yüksek lisansın maaş ve iş bulmaya bir artısı oluyor mu?
Tamamen yapılan işe bağlı. Yüksek lisansın ekstra bir etkisi olduğunu pek düşünmüyorum. %30 vergi avantajı için 30 yaş altı yüksek lisanslı olanlar için bir dezavantaj bile olabiliyor.
Her şeyden azar azar bilmenin faydası var mı?
Maalesef hayır. Küçük şirketlerde ufak da olsa bir şans olabilir. Bu tarz şirketlerin joker eleman ihtiyacı olabilir ama kurumsal firmalarda, alanında uzman kişilerin şansı çok daha yüksek.
Hangi okuldan mezun olduğunun bir önemi var mı?
Belki bazı şirketler önem veriyordur ama benden diploma bile istemediler.
Hollanda’ya geldikten sonra iş değiştirmek kolay mı?
Şirketle olan anlaşmaya bağlı. Bazı şirketler 2 yıl minimum çalışma gibi şartlar öne sürebiliyorlar. Şirket eğer Türkiye’den elemanı getirirken taşınma masrafını karşılıyorsa erken ayrılma durumunda bunu geri isteyebilir.
Şirket kültürleri arasındaki farklılıklar neler?
Yine şirketten şirkete göre değişmekle beraber genelde mesai Hollanda’da çok az. Özel hayat/iş hayatı dengesi dünyadaki en iyi ülkelerden biri. Çalıştığım şirkette planlamaya çok önem veriliyor. Bu yüzden son dakikada karar değiştirme ya da patron böyle istedi gibi bir yaklaşım, Türkiye’den farklı olarak olmuyor.
Hangi plaformları takip etmek gerekiyor?
Çalışılan alana göre değişir. Ama benim alanım için Slava Pestov ve Ray Wenderlich takip edilebilir. Medium‘da çok fazla kaynak var. Oraya bakmalarını tavsiye ederim.
Zaman planlaması konusu nasıl?
Çok fazla bir baskı olduğunu söyleyemem ama bunun iyi bir planlama yapılıyor olması ile de alakası var tabii. Bu yüzden çok anlık değişiklik olmuyor.
İş stresi hangi ülkede daha az?
Hollanda’da stres neredeyse yok diyebilirim. Sadece iş yaşamında değil, genel olarak Hollanda’da yaşamak oldukça stressiz. Bazen bu sakinlikten şikayet edebiliyoruz:)
Türkiye’deki IT terimleri ve proje yönetim süreçleri Hollanda ile aynı mı?
Ortak kullanılan terimler çok fazla. Bunların tamamı zaten İngilizce. Ama şirkete özgü terminoloji de var.
Hollanda’ya yazılımcı olarak gelmek isteyenlere neler önerirsin?
Yazılımcı dünyasında şöyle bir muhafazakarlık var: “Benim çalıştığım platform en iyisidir”. Bu yaklaşım çok yanlış. Yarın başka bir platforma geçmeniz gerekebilir. Bu yüzden açık görüşlü olmak çok önemli. İşin teori kısmını çok iyi bilsinler. Bir soru geldiğinde “Aaa o neydi, o benim alanım değil” gibi cevaplar vermek zorunda kalmasınlar.
Yazılımcı olmayı seviyor musun?
Yazılımcılık hobi gibi yaklaşılması gereken bir meslek aslında. Çünkü sürekli takip etmek, sürekli kendini yenilemek gerekiyor. Bunu hobi gibi görmeyen birinin, bu işi uzun süre yapması çok zor. Ben de yeni şeyleri denemekten çok keyif alıyorum.
Mülakatlar için keşke şunu bilseydim dediğin bir konu var mı?
Aceleci olmamak. Assessment ları yeterince sürem olmasına rağmen yapıp hemen yolladım. Aslında o süreyi kodu tekrar kontrol etmek için kullanabilirdim. Bu yüzden, yolladığım bazı kodlar çalışmadı mesela. Dolayısıyla, iyi test etmek gerektiğini acı yollardan öğrenmiş oldum. Bir de görüşmelere zamanında girin/gidin:)) Gitmeden görüşmenin olduğu yerin adresine iyice bakın. Birden çok binası olan bir şirketin yanlış binasına gitmiştim. Neyse ki iki binanın arası 300 metreydi de zamanında yetiştim.
Assessment lar için her hangi bir önerin var mı?
Kodunuzu yazarken hep aynı kuralları uygulamaya dikkat edin. Bir yerde camel case diğerinde snake case olmasın mesela. Hepsi birbiriyle örtüşsün. Çok kompleks işler yapmamaya çalışın ve talep listesinde ne isteniyorsa onu yapın. Ekstra bir şeyler yapmaya çalışmayın. Ekstra iş yapmaya kalkışırsanız, karşı tarafta bir güven problemi yaratabilirsiniz. Çünkü işte de size bir gereksinim gelecek ve sizden onu yapmanız istenecek. Bu kişi başka bir şey ekler mi eklemez mi gibi bir soru işareti oluşabilir. Türkiye’de beklenenin üzerine katarak yapmak artı bir özellik gibi gözükebilir. Ama burada öyle değil.
Start up ta başlamak bir risk midir?
Tabii ki bir risk. Çünkü start up batabilir. Ama şirket büyüdüğü an -ki Hollanda’da çok büyüyen start up lar biliyorum- doğrudan ekip lideri ya da müdür pozisyonuna yükselebilirsiniz.
Bir yazılımcı, yazılımı bırakmak isterse ne iş yapabilir?
Product owner olabilir. Hem projeyi yönetip hem de gereksinimleri iyi bilmek ve de işin nasıl yapıldığını bildiği için manipülasyona açık olmamak artı olur.
Başka eklemek istediğin var mı?
Konferanslara mümkün olduğu kadar gitmeye çalışın. Hatta iş görüşmelerinde bile bu isteğinizi dile getirin. Buralar network oluşturmak ya da farklı fırsatlar için çok ideal ortamlar.
Genelde erkek mesleği olarak görülse de kadınların şansı oldukça yüksek. Bazı şirketler benzer özelliklerde bir kadın ve bir erkek aday arasında kaldıklarında kadını tercih edebiliyorlar. Aklınızda olsun.
O halde Onur’a çok teşekkür ediyoruz!
Hollanda’da yaşam ile ilgili tüm yazılarımızı da şuraya bırakıyoruz.
Instagram‘da bizi takip etmek isterseniz çok seviniriz.
Youtube‘da da varız. Bekleriz.
